Depresja. Domowe wizyty lekarskie Warszawa.
Jak częsta jest depresja?
Depresja jest jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych. Na depresję cierpi 10-20 proc. pacjentów będących pod opieką lekarzy pierwszego kontaktu. Innymi słowy zakładając, że przeciętny lekarz pierwszego kontaktu konsultuje każdego dnia 20-25 pacjentów, można oczekiwać, że co najmniej dwóch do czterech będzie miało depresję. Depresja nie rozpoznana to niepotrzebnie cierpienie z powodu choroby, która poddaje się leczeniu.
Co to jest depresja?
Stan powszechnie znany jako depresja w rzeczywistości składa się z szeregu zespołów depresyjnych.
Do zespołów depresyjnych spotykanych najczęściej należą: (1) duża depresja, (2) choroba dwubiegunowa, (3) dystymia i (4) depresja związana z chorobami somatycznymi.
Duża depresja
Rozpoznanie dużej depresji wymaga stwierdzenia nastroju depresyjnego lub utraty zainteresowania zwykłymi czynnościami. Większość pacjentów z depresją doświadcza uczuć porównywalnych z przemijającym smutkiem lub zniechęceniem, które często występują w codziennym życiu zdrowych osób. U osób z depresją uczucia takie utrzymują się dłużej, a ich nasilenie jest znacznie większe niż normalnie. Nastrój depresyjny lub utrata zainteresowania powinny trwać co najmniej dwa tygodnie i nie mogą mieć związku z chorobą somatyczną, stosowaniem leków lub sytuacją życiową.
Nie wszyscy pacjenci z dużą depresją odczuwają smutek. Utrata zainteresowania codziennymi czynnościami lub brak przyjemności z ich wykonywania, może być jedynym dominującym objawem uznawanym za cechę depresji.
Rozpoznanie dużej depresji wymaga, żeby poza smutkiem i utratą zainteresowania występowały co najmniej cztery spośród następujących objawów:
– zaburzenia snu, zwykle w postaci częstych przebudzeń, szczególnie we wczesnych godzinach rannych lub nadmierna senność,
– zmiana apetytu i/lub wagi ciała, najczęściej utrata apetytu lub chudnięcie, ale niekiedy wzrost apetytu i przyrost wagi,
– zmęczenie i utrata energii,
– niepokój psychomotoryczny lub spowolnienie psychomotoryczne,
– poczucie winy,
– myśli samobójcze
U niektórych pacjentów z depresją występują tzw. atypowe objawy w postaci zwiększenia ilości spożywanych pokarmów lub nadmiernej senności, przyrostu wagi i silnego lęku.
Kto jest szczególnie narażony?
Osoby z rodzinnymi wywiadami w kierunku depresji, nadużywania leków i środków odurzających (w tym alkoholu) oraz samobójstw stanowią grupę wysokiego ryzyka dużej depresji. Dzieci osób z dużą depresją mogą być obciążone podwyższonym ryzykiem wystąpienia zaburzeń uwagi/nadmiernej aktywności.
Dolegliwości somatyczne maskujące depresję
Osoby z depresją zgłasza się do lekarza raczej z powodu dolegliwości somatycznych, nie zaś objawów afektywnych lub zaburzeń emocjonalnych, które konsultuje zwykle u lekarza specjalisty.
Zaburzenia snu
Często zgłaszaną przez pacjentów z depresją dolegliwością jest bezsenność. Pacjent z depresją zwykle bez trudu zasypia, ale budzi się w nocy lub nie może ponownie zasnąć, szczególnie nad ranem. U mniejszej liczby pacjentów z depresją, szczególnie u osób z lękiem jako dominującym objawem depresji, mogą wystąpić problemy z zasypianiem o zwykłej porze. Z kolei inni pacjenci z depresją mogą odczuwać nadmierną senność.
Chorzy często skarżą się na sen, który nie przynosi odprężenia oraz na zmęczenie w ciągu dnia.
Zmęczenie
Najczęstszą przyczyną przewlekłego (tj. trwającego ponad sześć miesięcy) zmęczenia jest depresja.
Ból
Osoby cierpiące na depresję skarżą się na różne rodzaje bólu. Mogą skarżyć się na ból głowy, ból w klatce piersiowej, ból brzucha, ból pleców. Ból jest nie tylko manifestacją depresji. Depresja pojawia się nawet u 50 na 100 pacjentów z przewlekłymi zespołami bólowymi.
Depresja a funkcjonowanie społeczne
Młodsi i starsi pacjenci z depresją są grupą, w której problemy behawioralne i poznawcze występują częściej niż depresyjne zmiany nastroju. U osób w okresie dojrzewania głównymi objawami depresji mogą być problemy z nauką, kłopoty w kontaktach z przyjaciółmi, problemy z zachowaniami seksualnymi lub nadużywanie środków odurzających. U starszych pacjentów z depresją mogą występować zaburzenia pamięci (tzw. pseudodemencja).
Pacjenci z depresją wpływają na życie innych domowników, współpracowników i środowisko w którym żyją. Członkowie rodziny mogą doświadczać drażliwości chorego, obserwować jego wycofywanie się z życia na tygodnie lub miesiące przed konsultacją lekarską. Bliscy mogą mieć trudności z rozpoznaniem objawów depresji i bywa, że podejmują nieskuteczne działania, takie jak pouczanie chorego, reagowanie gniewem na niewypełnianie przez domownika jego dotychczasowych ról. Odpowiedzią na depresję może być z ich strony frustracja lub także depresja.
Jak leczy się depresję?
Klasyczne metody leczenia
Podstawową rolę w terapii depresji odgrywają leki przeciwdepresyjne, psychoterapia i elektrowstrząsy. W warunkach podstawowej opieki zdrowotnej większość pacjentów otrzymuje przede wszystkim leki przeciwdepresyjne.
Leki przeciwdepresyjne
Leki są niemal zawsze skuteczne w przypadku dużej depresji. Trzeba jednak wiedzieć, że pełna ich skuteczność widoczna jest po 4 – 6 tygodniach!
Najczęściej stosowanymi lekami są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny SSRI oraz trójcykliczne leki przeciwdepresyjne TCA. Dostępne są również inhibitory monoaminooksydazy MAOI i cała lista leków nowszej generacji, takich jak bupropion, wenlafeksyna, mirtazapina i maprotylina.
Po uzyskaniu remisji leczenie w pełnej dawce jest zazwyczaj kontynuowane przez cztery do dziewięciu miesięcy w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu.
Preparaty ziołowe
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie wyciągami Hypericum perforatum (ziele Św. Jana). Badania in vitro wykazały, że Hypericum , dostępne zwykle w postaci herbatek ziołowych, hamuje wychwyt szeregu neurotransmiterów, w tym serotoniny, norepinefryny i dopaminy oraz hamuje działanie monoaminooksydazy.
Skala stosowania tego zioła w leczeniu depresji w populacji ogólnej jest trudna do oszacowania, a istnieją dowody na to, że może być ono skuteczne. Wyniki meta-analizy badań na łącznej grupie 1757 pacjentów ambulatoryjnych z łagodną i średniociężką depresją wskazują na to, że wyciągi Hypericum mają znamienną przewagę nad placebo i są równie skuteczne jak standardowe trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, z korzystniejszym profilem działań niepożądanych. Potrzebne są kolejne badania, które pozwoliłyby na ustalenie rzeczywistej roli leku, jego dawki i idealnych kandydatów do leczenia
Edukacja i wsparcie otoczenia
Wszyscy pacjenci z depresją powinni posiadać podstawową wiedzę na temat podłoża choroby. Stopień stosowania się do zaleceń terapeutycznych, a tym samym prawdopodobieństwo uzyskania wcześniejszej poprawy objawów depresji są większe w przypadku osób dysponujących odpowiednią wiedzą.
Pacjent i członkowie jego rodziny nie powinni podejmować życiowych decyzji, takich jak zmiana pracy, przeprowadzka lub rozwód w trakcie trwania epizodu depresji. Ocena tych decyzji przez osobę z depresją może być zniekształcona przez chorobę. Rodzina powinna mieć świadomość, że epizod dużej depresji to okres, w którym pacjent nie jest sobą.
Depresja jest chorobą, do której pacjent może być predysponowany genetycznie, nie zaś wyrazem moralnego upadku, nie jest też stanem, który można przezwyciężyć jedynie aktem woli.
Rola rodziny
Rodziny osób z depresją są dotknięte problemem na długo przed jej rozpoznaniem i nazwaniem. Większość zauważa, że dotknięty chorobą członek rodziny nie reaguje w zwykły sposób, zmienia się lub porzuca dotychczasowe zainteresowania, ma obniżony nastrój lub staje się drażliwy. Jeśli osoba chora pije alkohol lub przyjmuje leki, to następstwa nadużywania tych substancji mogą dodatkowo negatywnie wpływać na kontakt z rodziną. W efekcie członkowie rodziny mogą wchodzić w konflikty z chorym także z powodu frustracji wywołanej niepowodzeniami kolejnych prób nakłonienia go do zmiany postępowania.
Depresja u jednego z członków rodziny może być przyczyną stopniowej zamiany ról przez pozostałych jej członków (np. przejmowanie roli rodzica przez dzieci), w odpowiedzi na niewypełnianie przez chorego codziennych zadań i zanik poczucia odpowiedzialności za bliskich.
Dobry lekarz zajmie się twoim problemem i pomoże wybrać Ci optymalny sposób dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego.
