Żylaki kończyn dolnych. Domowe wizyty lekarskie Warszawa
Uczucie ciężkości i zmęczenie nóg pod koniec dnia, obrzęki, bolesne kurcze łydek oraz żylaki kończyn dolnych to objawy niewydolności żylnej kończyn dolnych. Choroba wiąże się z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu żylnego i zaleganiem krwi żylnej w nogach.
Przyjęcie przez człowieka postawy wyprostowanej, oprócz szeregu korzyści, przy-niosło niestety również komplikacje. Jak to możliwe, że krew żylna z palca u nogi płynie do góry, do serca? Przecież to niemożliwe – wbrew siłom grawitacji krew płynie „pod górę” około 1,5 metra!
To jednak jest możliwe dzięki kilku mechanizmom, które umożliwiają przesuwanie krwi do góry. Niestety, mechanizmy te często zawodzą i wtedy mamy do czynienia np. z żylakami czy innymi objawami niewydolności żylnej kończyn dolnych.
PO CO SĄ ŻYŁY?
Krew z serca transportowana jest przez tętnice do wszystkich naszych narządów. Po oddaniu tlenu i substancji odżywczych a pobraniu dwutlenku węgla i produktów przemiany materii trafia z powrotem do serca właśnie dzięki układowi żył. Występuje układ żył powierzchownych (to te, które widoczne są przez skórę) oraz układ żył głębokich biegnących wraz z tętnicami. Żyły układu powierzchownego są mniejsze i odprowadzają krew do żył głębokich.
DLACZEGO KREW MOŻE PŁYNĄĆ POD GÓRĘ?
Krew żylna z części ciała położonych powyżej serca bez trudu spływa żyłami do serca. Ale co z krwią z dolnej części naszego organizmu, przecież u dorosłego człowieka stopę od ser-ca dzieli odległość około 1,5 metra! Sprawny transport krwi „pod górę”, przeciwko siłom grawitacji, możliwy jest głównie dzięki trzem mechanizmom: pompie mięśniowej, sprawnym zastawkom w żyłach, ujemnemu ciśnieniu w klatce piersiowej.
Większość żył przebiega przez mięśnie (można to sobie wyobrazić jako mankiet mięśniowy obejmujący żyłę). Nasze mięśnie kurcząc się wyciskają krew w żyłach i powodują, że krew przechodzi wyżej. Kiedy skurcz mięśnia kończy się, krew nie cofa się niżej dzięki sprawnym zastawkom żylnym. Zastawki żył mają kształt jaskółczych gniazd. Pozwalają na przepływ krwi do góry, w kierunku serca. Nie pozwalają natomiast na cofanie się krwi. Ujemne ciśnienie w klatce piersiowej jest dodatkową pomocą w transporcie krwi żylnej do serca.
CO TO JEST ŻYLAK?
Żylaki widoczne są jako nieprawidłowe rozszerzenia odcinka żyły. Najczęściej mają kształt bańkowaty lub workowaty. Żylaki mogą łączyć się ze sobą i przyjmować postaci splotów lub kłębków, często balonowa-to uwypuklających się pod skórą. Zastój powoduje, że prawidłowa dotychczas ściana żyły zaczyna ulegać patologicznym przemianom. Żyła staje się mało elastyczną, włókniejącą rurą. Natomiast bardzo długo istniejące żylaki mogą mieć wiotką, cienką ścianę.
RODZAJE ŻYLAKÓW
- Kosmetyczne (pajączki, siatkowate)
- Duże żylaki bez niewydolności głównych żył powierzchniowych
- Niewydolność głównych żył układu powierzchownego
Zespoły mieszane
JAK POWSTAJĄ ŻYLAKI KOŃCZYN DOLNYCH?
Choroba spowodowana jest powstaniem zbyt dużego ciśnienia krwi w żyłach w stosunku do elastyczności ich ścian. Najważniejszym czynnikiem, wpływającym na wzrost ciśnienia krwi w żyłach, jest nieprawidłowe funkcjonowanie zastawek żylnych, które są naturalnym elementem zapobiegającym cofaniu się krwi w kierunku obwodu kończyny i ułatwiającym przepompowywanie jej do serca. Zaburzenia funkcji zastawek mogą mieć różne podłoże – u niektórych ludzi ich liczba jest zbyt mała, czasami mają one nieprawidłową budowę (czynniki te często występują rodzinnie) lub ulegają zniekształceniu w wyniku przebytych chorób. Zastój żylny powiększa się i dochodzi do istotnego poszerzenia światła żył powierzchownych. Spowodowane w ten sposób nadciśnienie w układzie żylnym skutkuje zwiększeniem objętości płynu międzykomórkowego, co prowadzi do obrzęku. Wokół poszerzonej i zniekształconej żyły może dochodzić do powstawania odczynu zapalnego, bolesnego zgrubienia i zaczerwienienia.
- CO SPRZYJA POWSTAWANIU ŻYLAKÓW KOŃCZYN DOLNYCH?
Występowanie żylaków w rodzinie
Ma tu prawdopodobnie wpływ rodzinne występowanie zaburzeń w liczbie oraz budowie zastawek żylnych, a także zmiany w elastyczności ściany żył.
Praca wymuszająca stojącą postawę ciała przez dłuższą część dnia
Wiąże się to ze zwiększeniem ciśnienia w żyłach kończyn dolnych, wywołanego przez słup zalegającej krwi. Ważnym czynnikiem, utrudniającym przepompowywanie krwi do serca, jest brak w pozycji stojącej działania tzw. „pompy mięśniowej”, czyli okresowego ucisku mięśni łydek na żyły. Mechanizm „pompy mięśniowej” działa tylko podczas aktywnych skurczów mięśni, podczas chodzenia lub odpowiednich ćwiczeń (np. wspinanie się na palce lub stawanie na pięcie).
Mało aktywny („siedzący”) tryb życia
W tym przypadku niekorzystnie wpływa pozycja ciała (opuszczone nogi) oraz brak działania „pompy mięśniowej”.
Częste zaparcia
Czynnikiem działającym niekorzystnie jest tutaj duże ciśnienie w jamie brzusznej, które pojawia się podczas oddawania zapartych stolców. Przenosi się ono na układ żylny kończyny i utrudnia odpływ krwi.
Starszy wiek i płeć
Zmniejszenie elastyczności ściany żył postępuje z wiekiem, może nasilać się, szczególnie u kobiet po 40. roku życia.
Ciąża
Zmiany hormonalne, w ciąży, sprzyjają zmniejszeniu elastyczności ścian żył. Zwiększeniu ciśnienia w naczyniach nóg sprzyja także wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, który pojawia się w zaawansowanej ciąży oraz w czasie akcji porodowej. Żylaki, powstałe w związku z ciążą, powinny cofnąć się 3 miesiące po porodzie.
Otyłość
U osób otyłych pierwsze objawy niewydolności żył są wyraźniejsze i choroba postępuje szybciej.
Inne choroby żył
Żylaki częściej pojawiają się u osób, które przebyły zapalenie żył głębokich kończyn dolnych lub u których stwierdza się obecność przetok tętniczo-żylnych na nogach. Także zakażenia w obrębie tkanki podskórnej oraz układu żylnego mogą niszczyć ściany żył.
JAKIE SĄ OBJAWY CHOROBY?
Przeważnie pierwszym objawem jest uczucie ciężkości, przepełnienia w obrębie podudzi. Dolegliwościom tym może towarzyszyć obrzęk, który narasta podczas chodzenia lub stania, a najbardziej widoczny jest w okolicy kostek. Zwykle, po nocnym odpoczynku chorego, obrzęk ustępuje (lub znacznie się zmniejsza). Zdarzają się także bolesne skurcze łydek. W następnym etapie mogą pojawiać się drobne rozszerzenia żył skórnych (teleangiektazje, „pajączki naczyniowe”), lecz głównym objawem rozwiniętej choroby jest widoczne poszerzenie żył podudzia i uda. W ich okolicy chory odczuwa także ból i tkliwość, a skóra może być okresowo pogrubiała i zaczerwieniona. W niektórych przypadkach może dochodzić do pękania żylaków i intensywnego krwawienia. Po dłuższym czasie dochodzi do powstawania rozlanych zmian skórnych w postaci przebarwień, a nawet głębokich owrzodzeń.
JAK ROZPOZNAWAĆ ŻYLAKI?
Jeśli choroba jest zaawansowana, rozpoznanie jej nie sta-nowi żadnego problemu, gdyż żylaki są dobrze widoczne i wyczuwalne. Ważne jest jednak to, aby leczenie rozpocząć jeszcze przed rozwinięciem się poważnych objawów.
Tak jak w przypadku każdej innej dolegliwości, najważniejszą rzeczą jest kontakt z lekarzem i zebranie przez niego dokładnego wywiadu lekarskiego. Dla dokładnego zdiagnozowania przeprowadza się także badania, które umożliwiają wstępną ocenę zaawansowania choroby. W razie potrzeby wykonuje się kolejne badania. Podstawowym badaniem obrazowym w chorobach żył jest ultrasonografia z podwójnym obrazowaniem (duplex doppler). Pozwala ona dokładnie ocenić wymiary żyły, stan jej drożności, uwidacznia także zastawki oraz kierunek przepływu krwi. Wszystkie te informacje są niezbędne do ostatecznej oceny zaawansowania zmian i ustalenia właściwego postępowania leczniczego. W przypadku wątpliwości, a także w niektórych szczególnych sytuacjach klinicznych, zachodzi potrzeba wy- konania flebografii, czyli zdjęcia RTG układu żylnego po podaniu środka kontrastowego.
- JAK ZAPOBIEGAĆ POWSTAWANIU ŻYLAKÓW?
- Unikaj długotrwałego przebywania w pozycji stojącej lub siedzącej.
- Nie noś obuwia na wysokim obcasie oraz takiego, które może uciskać okolice kostek.
- Unikaj zbyt ciasnych rajstop i skarpetek.
- Nie kąp się w bardzo gorącej wodzie, nie przebywaj zbyt długo na słońcu, unikaj sauny.
- Nie uprawiaj wyczynowo sportów obciążających stopy.
- Unikaj nadwagi.
- Zastosuj dietę, która nie powoduje zaparć. Musi ona zawierać dużo błonnika pokarmowego, obecnego w owocach, warzywach, suszonych morelach i śliwkach, w kaszy oraz pieczywie pełnoziarnistym.
- Nie pal papierosów.
- Wypoczywaj aktywnie. Korzystnie działają marsze, spacery, jazda na rowerze, pływanie.
- Uaktywniaj „pompę mięśniową” łydek – stosuj proste ćwiczenia:
- Kilkakrotnie w ciągu dnia podnoś nogi kilka cm ponad poziom tułowia w pozycji leżącej, zrób „rowerek” lub „nożyce”.
- Długo stojąc, często stawaj na palcach stóp, a w przerwach spaceruj.
- Jeśli długo siedzisz, wykonuj co kwadrans kilka energicznych ruchów stopami, a w przerwach przechadzaj się po schodach (2-3 piętra). Nie siedź długo z podkurczonymi kolanami!
- Śpij ze stopami ułożonymi 10 cm ponad poziomem klatki piersiowej (najlepiej nieco unieś dolną część łóżka).
- Podczas kąpieli masuj chłodnym prysznicem łydki.
- Jakiekolwiek leki zawierające hormony stosuj wyłącznie pod kontrolą lekarza.
JAK LECZYĆ ŻYLAKI?
Sposób leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby. Oczywiście, terapia jest znacznie mniej obciążająca i bardziej skuteczna, jeśli choroba zostania rozpoznana wcześnie i od początku będzie właściwie leczona.
Metody zachowawcze
- Leczenie uciskiem
Tego typu metody opierają się na wspomożeniu działania „pompy mięśniowej” w obrębie łydek. Noszenie odpowiednich rajstop ze stopniowanym uciskiem pomaga wyciskać krew zalegającą w poszerzonych żylakowato żyłach powierzchownych i transportować ją w kierunku serca. Trzeba pamiętać, że źle dobrane lub używane rajstopy albo opaski mogą bardzo zaszkodzić!
- Leczenie farmakologiczne
Stosuje się tu leki oddziałujące bezpośrednio na żyły, tzw. leki flebotropowe, oraz środki pomagające zmniejszać objawy (przeciwbólowe, przeciwzapalne, moczopędne).
Do pierwszej grupy należą preparaty wzmacniające elastyczność ściany żył, zmniejszające ich przepuszczalność, a więc redukujące poszerzenia żylne i przeciwdziałające obrzękom. Ważne miejsce wśród nich zajmują środki modyfikowane, związki naturalne zawierające rutynę lub trokserutynę, a także diosminę i hesperydynę. Do syntetycznych leków flebotropowych należą tribenozyd i dobesylan wapnia.
Metody zabiegowe
Polegają one na zamrażaniu żylaków, nastrzykiwaniu środkiem powodującym zapadanie się światła i zanik, a także wycinaniu poprzez niewielkie, kilkumilimetrowe cięcia.
Metody operacyjne
Usunięcie całej żyły odpiszczelowej lub odstrzałkowej, a także wszystkich widocznych rozszerzeń ich gałęzi. W tym celu wykonuje się szereg niewielkich cięć na podudziu lub udzie oraz dodatkowe cięcie w pachwinie. W przypadku izolowanej niewydolności zastawek żyły odpiszczelowej można też myśleć o ich rekonstrukcji lub przeszczepieniu z żył kończyny górnej.
Dobry lekarz zajmie się twoim problemem i pomoże wybrać Ci optymalny sposób dalszego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego.
