Trzustka – niewydolność zewnątrzwydzielnicza

Trzustka – niewydolność zewnątrzwydzielnicza. Domowe wizyty lekarskie Warszawa.

Co to jest niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki (NZT)

Stan, w którym ilość wydzielanych enzymów trzustkowych, w odpowiedzi na posiłek, jest niewystarczająca do utrzymania prawidłowego procesu trawienia.

Główna rola trzustki polega na wydzielaniu insuliny do krwi (funkcja wewnątrzwydzielnicza) oraz  enzymów trawiennych do światła jelita (funkcja zewnątrzwydzielnicza).  Do rozwoju niewydolności zewnątrzwydzielniczej  trzustki dochodzi na skutek chorób, które uszkadzają miąższ narządu w stopniu uniemożliwiającym produkcję adekwatnej do potrzeb ilości enzymów trawiennych – proteazy, amylazy i lipazy

Enzymy te, wydzielane przez trzustkę do światła jelita, są niezbędne do prawidłowego trawienia spożytych  pokarmów i wchłaniania substancji odżywczych z jelita do krwi. Niedobór enzymów trawiennych trzustki wywołuje niedobory pokarmowe i niedożywienie osób dotkniętych tą przypadłością. Enzymy trzustkowe (lipaza, amylaza, proteaza) są niezbędne do prawidłowego procesu trawienia,odpowiednio – tłuszczów, skrobi i białek.

Trzustka jest narządem bardzo aktywnym – produkuje około 13 razy więcej białek (enzymów) niż wątroba!

Enzymy trzustki trawiące białka

• Około 80% enzymów soku trzustkowego stanowią enzymy proteolityczne (biorące udział w trawieniu białek): trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydaza A i B oraz elastaza.
• Trypsyna powstała w wyniku aktywacji jej prekursora – trypsynogenu może następnie aktywować inne proenzymy.

Enzymy trzustki trawiące węglowodany

• Enzymem glikolitycznym soku trzustkowego (uczestniczącym w trawieniu cukrów) jest α-amylaza, która hydrolizuje skrobię do maltozy, maltotrioz i dekstryn.

Jakie są przyczyny powstawania niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki

Do rozwoju ZNT najczęściej przyczyniają się choroby prowadzące do niszczenia miąższu trzustki:

1. przewlekłe zapalenie trzustki,
2. zmiany anatomiczne przewodu trzustkowego (odprowadzającego sok trzustkowy z trzustki do dwunastnicy),
3. zmniejszona stymulacja wydzielania trzustkowego (głównie nietolerancja glutenu – celiakia)
4. nowotwory trzustki.

Do NZT dochodzi również na skutek interwencji chirurgicznych, w których doszło do usunięcia części trzustki.

 Objawy i rozpoznawanie NZT

Rozpoznanie NZT stawia się przede wszystkim w oparciu o objawy kliniczne, które pojawiają się wskutek upośledzenia wydzielania przez trzustkę 3 enzymów trawiennych: proteazy, amylazy i lipazy.

Zwykło się uważać, że głównym objawem NZT jest biegunka tłuszczowa, ale nie do końca jest to właściwe podejście:

Biegunka tłuszczowa pojawia się dopiero wtedy, gdy > 90% funkcji trzustki zostało utracone !

Wiodącymi w lekkich i średnio ciężkich przypadkach NZT objawami są:

• ból w nadbrzuszu
• nudności
• odbijania
• dyskomfort jelitowy
• uporczywe wzdęcia
• ból w nadbrzuszu
• nietolerancja i niechęć do spożywania tłustych pokarmów
• skurcze w jamie brzusznej

Wiodącymi objawami ZNT w postaci ciężkiej (zaawansowanej) są:

• silny ból brzucha
• objawy niedożywienia/ złego wchłaniania
• biegunka tłuszczowa

Niedożywienie w przebiegu NZT

Zespół złego wchłaniania i w konsekwencji niedożywienie ma poważne konsekwencje.

W przebiegu ZNT (zwłaszcza nieleczonego) obserwuje się dyslipidemię i wzrost zachorowalności oraz śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych.

W przeprowadzonych ostatnio badaniach wykazano, że niedożywienie występuje bardzo często, nie tylko w najcięższych przypadkach, którym towarzyszy utrata masy ciała, ale również u pacjentów z niewielkim nasileniem NZT. Kliniczne znaczenie subklinicznego niedożywienia nie jest jeszcze znane, ale z uwagi na jego powszechne występowanie zaleca się stosowanie, również w lżejszych przypadkach, suplementację enzymów trawiennych

Częste pomyłki w diagnostyce

Wątroba

Ponieważ wiodącym objawem ZNT jest ból w nadbrzuszu często występujący po spożyciu pokarmów bogatych w tłuszcze, zdarza się, że omyłkowo za przyczynę choroby uznaje się wątrobę. Dlatego u pacjentów przyjmujących leki „wątrobowe” należy rozważyć ZNT jako przyczynę dolegliwości.

Zespół jelita drażliwego

Niektóre objawy ZNT mogą być podobne do objawów obecnych u chorych z zespołem jelita drażliwego (IBS). Pacjenta z ZNT można błędnie zdiagnozować jako IBS. Dlatego w przypadku chorych przyjmujących leki na IBS należy rozważyć ZNT jako przyczynę objawów.

Konsekwencje błędnej diagnozy i opóźnienia we wdrożeniu leczenia niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki

Błędna diagnoza (niewykrycie) lub opóźnione wdrożenie leczenia NZT może spowodować niedożywienie i pojawienie się powikłań wynikających z niedożywienia

Zasady leczenia NZT

Cele leczenia to:

• Zapobieżenie niedoborom pokarmowym i ich konsekwencjom.
• Zmniejszenie nasilenia (ustąpienie) objawów – wzdęcia, skurcze w jamie brzusznej, biegunka.

W zaleceniach omawiających zasady leczenia NZT tradycyjnie wymienia się zalecenia dietetyczne oraz stosowanie preparatów zawierających enzymy trzustkowe, ale

Zalecenia dietetyczne mają obecnie niewielkie znaczenie. Ograniczenie zawartości tłuszczu w diecie do mniej niż 20 g/dobę nie jest obecnie zalecane ponieważ prowadzi do znacznego ograniczenia wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i poważnych niedoborów w organizmie!

Podstawą leczenia farmakologicznego ZNT jest uzupełnianie niedoborów enzymów trzustkowych w celu umożliwienia choremu trawienia pokarmów.

• Należy pamiętać, że skuteczną terapię można prowadzić tylko przy pomocy nowoczesnych preparatów posiadających otoczkę chroniącą enzymy przed kwaśnym środowiskiem soku żołądkowego (enteric coated).
• Zbyt niskie pH może zmniejszać skuteczność preparatów z enzymami trzustkowymi. W takich wypadkach rekomendowane jest podawanie dodatkowo inhibitorów pompy protonowej.

Czynniki wpływające na skuteczność leczenia NZT

Dysponujemy obecnie preparatami, które skutecznie uzupełniają niedobory wytwarzania własnych enzymów, ale

Często pacjenci przyjmują leki w niepełnych dawkach, lub stosują je niewłaściwie. U niektórych pacjentów zbyt niskie pH soku żołądkowego może obniżać skuteczność leczenia. Dlatego:

Pacjent powinien otrzymać pełną informację o:

• konsekwencjach niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki,
• prawidłowym dawkowaniu preparatów enzymów trzustkowych (co najmniej 20-30 tys. jednostek lipazy do głównych posiłków, połowa tej dawki do przekąsek),
• prawidłowym sposobie przyjmowania pankreatyny (zawsze w trakcie lub po posiłku).

Zbyt niskie pH może zmniejszać skuteczność leczenia. Przy braku skuteczności leczenia, należy rozważyć dodatkowo zastosowanie inhibitora pompy protonowej.

Dobry lekarz postawi właściwą diagnozę, przepisze odpowiednie leki i wyjaśni Ci jak prawidłowo je stosować.

Zamów wizytę

lekarzbliskociebie.pl

Domowe wizyty lekarskie Warszawa. Pediatria. Medycyna rodzinna. Interna. Wizyty lekarskie na terenie Warszawy. Realizacja wizyty do 3 godzin od umówienia.